Evangelikalen vormen een diverse groep in de Verenigde Staten. Volgens onderzoeken heeft zo’n 80% van hen, meest oudere mensen, in 2016 gestemd voor Donald Trump als president maar er is ook een groep Evangelikalen die gruwt van alles waarvoor de huidige president van de V.S. staat. In die laatste groep bevindt zich de theoloog Jim Wallis. Hij was één van de drijvende krachten achter de geloofsbelijdenis welke in maart 2018 verscheen onder de titel “Reclaiming Jesus”- Jezus weer opeisen. Die belijdenis brengt het verzet in Evangelische kringen tegen de huidige politieke-morele werkelijkheid in Amerika krachtig onder woorden. Wat mensen zoals Jim Wallis vooral dwars zit bij Trump is dat hij angst zaait voor immigranten, Moslims en andere minderheden, met andere woorden voor de ‘vreemdelingen’ waarover wij in Mathheüs 25 lezen. Bovendien weigert Trump systematisch zich te verzetten tegen tegen extremisten, zoals degenen die prat gaan op de ‘superioriteit van het blanke ras’. Daarnaast is er een ‘cultuur van het liegen’ in de Amerikaanse politiek doorgedrongen. Leugens dreigen gemeengoed te worden en dat vormt een ernstig moreel probleem voor de maatschappij als geheel.  Met zijn houding en zijn politiek gaat Trump dwars in tegen de waarden van het Evangelie, aldus de groep Evangelikalen rond Jim Wallis. Die laatste gaat zelfs zo ver dat hij verwijst naar de Barmer Thesen van de Bekennende Kirche in het Duitsland tussen de jaren 1934 en 1945. Zo’n houding van verzet is nu nodig tegen allen die president Trump onkritisch door dik en dun verdedigen. De “America First” ideologie is volgens Wallis een ketterij. Met het presidentschap van Donald Trump zijn de Verenigde Staten een weg ingeslagen die levensbedreigend is voor mens en milieu. Daarom vertegentwoordigt de huidige situatie in de V.S. een status confessionis –  een situatie waarin de kern en de integriteit van het Christelijk geloof op het spel staat.

Aan de hand van verschillende geschriften van Jim Wallis, analyseren de auteurs van dit informatieve boek hoe zijn denken zich heeft geëvolueerd en hoe zijn radikale verzet tegen Trump het logische gevolg is van de persoonlijke ontwikkeling die hij heeft meegemaakt. Wallis groeide op in een uiterst conservatieve Christelijke omgeving. Beschreven wordt hoe hij zich daaruit bevrijdde en in de 70-er jaren van de vorige eeuw de beweging “Sojourners” (bijwoners) oprichtte. De Sojourners komen vanuit hun geloof op tegen armoede, racisme en economische wantoestanden, en pleiten voor vrede en het bewaren van de Schepping. Hiertoe hebben zij onder andere een lobbynetwerk opgericht dat de politiek in Washington probeert te beïnvloeden. Vertrekkend vanuit Mattheüs 25:31-46, komt Wallis tot de conclusie dat werken met armen en gemarginaliseerden altijd politieke implicaties heeft. Het bestrijden van armoede, discriminatie en racisme kan niet zonder het aankaarten van onderliggende politieke en structurele factoren.  Volgens Jim Wallis is de meest controversiële zin die hij ooit heeft geschreven:

“De Verenigde Staten zijn gesticht als een blanke samenleving, gebaseerd op de genocide van een ander ras en vervolgens op het onderwerpen aan slavernij van nog een ander ras.”

Wallis stelt dat racisme letterlijk ten grondslag ligt aan de Verenigde Staten. Dit racisme is volgens Wallis een ‘zonde’ en verzet daartegen is een geloofszaak.

Naast de bovengenoemde onderwerpen, worden we door de auteurs ook bekend gemaakt met het denken van Jim Wallis met betrekking tot andere terreinen zoals de economie (de vrije markt en de consumptiemaatschappij vormen het gouden kalf van de huidige tijd), de Schepping ( de aarde is van de Heer en wij zijn rentmeesters), en hoe een gemeenschap te vormen (delen, dienen en verzoenen).

De auteurs beschrijven met Jim Wallis een theoloog die zich niet begeeft op het terrein van de systematische theologie. Zijn theologie is eerder ingebed in grote en kleine gebeurtenissen die in hun tijd en context relevant zijn. Mattheüs 25 is voor hem een sleuteltekst waaruit de onontkoombare conclusie getrokken moet worden dat wij moeten opkomen voor de ‘onaanzienlijksten’, voor de armen, en voor de slachtoffers van racisme. Het motto van Wallis is:

“Geloven is persoonlijk, maar geen privézaak”

De auteurs hebben een onderhoudend boek geschreven dat ons mee neemt op een spannende ontdekkingsreis in het gedachtengoed van de uitzonderlijke mens die Jim Wallis is. Die ideeën zijn ook zekere relevant voor de situatie in ons deel van de wereld. Wie het boek ter hand wil nemen, moet wel de nodige kennis van het Engels in huis hebben want een groot deel van het boek bestaat uit citaten in het Engels van Jim Wallis en anderen. Ook de geloofsbelijdenis “Reclaiming Jesus” is in het Engels toegevoegd.

Rob van Drimmelen

Anne Kooi en Herman Noordegraaf: “Jim Wallis, Evangelisch criticus van president Donald J. Trump”, Parthenon, Almere, Nederland, 2018 (p.110), Euro 9,50

EAN9789079578214