April 1994 Volkerenmoord in Rwanda
In april 1994 en de daaropvolgende maanden voltrok zich in Rwanda een menselijke catastrofe van dusdanige dimensies dat we het sindsdien als een volkerenmoord bestempelen. In een context van burgeroorlog, chaos, onveiligheid en vooral een buitenmaats klimaat van angst, konden extremistische Hutu volksmilities of ‘Interhamwe’ ertoe overgaan om naar schatting 800.000 van hun Tutsi medeburgers om te brengen. Zijn de daders van de genocide dus zeker gekend, dan is er toch ook geen ontkomen aan de zware verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap, van België ook, die deze menselijke ramp voor haar ogen zag afspelen en niet ingreep om deze misdaden tegen de menselijkheid stop te zetten. In april 2014, 20 jaar na de feiten, bood premier Verhofstadt uit naam van de Belgische regering en het Belgische volk hiervoor formeel zijn verontschuldigingen aan de Rwandese regering en volk aan.
Wie de beide vertegenwoordigers van onze zusterkerk en gemeente Eglise Présbytérienne Protestante – Kirinda ontmoette bij hun bezoek aan ons district (ABL) twee jaar terug, weet dat ook onze broeders en zusters van Kirinda – EPR sterk de verantwoordelijkheid en droeve last dragen van de evenementen in april 1994 én vooral, dat ze verantwoordelijkheid willen opnemen in het proces van herstel en verzoening, na dit drama dat hun gemeenschap uiteenscheurde. In wat volgt laten we, in vertaling, onze broeders uit Kirinda aan het woord met betrekking tot hun initiatief voor het bouwen van een gedenkplaats, in voorbereiding op de herdenkingsplechtigheden in april 2019, 25 jaar na de genocide.
‘De Eglise Presbytérienne au Rwanda EPR en Kirinda Presbyterie in het bijzonder, betreurt de daden van zekere politieke en religieuze leiders die niet de moed gehad hebben om de genocidaire daden tegen de onschuldige Tutsis aan te klagen en wil zich engageren in het verzoeningsproces van de Rwandezen. Kirinda Presbyterie wil investeren in onderwijs van vrede, rechtvaardigheid en verzoening aan zijn gelovigen in het bijzonder en de Rwandezen in het algemeen. De bouw van het herdenkingsmonument is te situeren in dit perspectief van onderricht en preventie van een andere genocide. Elk jaar herdenkt de EPR in Kirinda dit bloedig evenement op twee sites, Kirinda en Remera Rukoma. De bouw van de gedenkplaats site heeft twee doelstellingen: enerzijds bevorderen van eenheid en verzoening en de begraven lichamen in deze site degelijk conserveren opdat deze stoffelijke overschotten niet zouden beschadigd word en blijven voortbestaan als zichtbare tekenen van de genocide en als onderricht voor toekomstige generaties opdat ze niet in de dwalingen van volkerenmoord zouden hervallen en anderzijds ook als symbool van eerbetoon aan de gevallen slachtoffers.
Er vielen in de presbyterie Kirinda naar schatting 758 slachtoffers. Het merendeel van de slachtoffers werden in de rivier Nyabarongo gegooid, [omdat de daders de sporen van hun misdaden wilden verdonkeremanen) slechts 37 lichamen werden teruggevonden en begraven op de site van de gedenkplaats. Om deze reden wil de EPR in samenwerking met Presbyterie Kirinda twee monumenten oprichten, waar de namen van de slachtoffers zullen worden opgetekend, als eerbetoon aan de slachtoffers maar ook om te strijden tegen het negationisme van de genocide in Rwanda. Het bouwproject van de gedenkplaats voor de slachtoffers van de genocide in Kirinda zal ook dienen om de graven te bedekken, om ze te beschermen tegen regenwater, vochtigheid en om het monument te overdekken waar de namen van de slachtoffers worden opgetekend. Bovendien komt er een kamer die zal dienen voor het bewaren van foto’s en andere memorabilia van de slachtoffers en foto’s van de herdenkingsplechtigheden.
De Rwandese gemeenschap en de buitenlanders die de site bezoeken zullen op die wijze de genocide blijven herinneren, vooral omdat de ooggetuigen van de genocide nu aan het verouderen zijn en uiteindelijk hun levenseinde zullen bereiken. We hebben dus een gedenkplaats nodig die onze geschiedenis blijvend zal voortdragen. Dit project zal bijdragen tot een verandering in de socio-politieke divisionaire gedragingen van de bevolking. Op het moment van de herdenkingsplechtigheden, kunnen de genodigden nadenken over de slechtheid van de daders van de genocide bij de uitroeiing van de Tutsi’s; het is ook een moment om getuigenissen van overlevenden te delen en God te danken dat Hij hen heeft gered en dat Hij de vrede in Rwanda herstelde.’
De kosten voor de bouw van de gedenkplaats lopen op tot ongeveer € 7.000 en worden volledig betaald met eigen middelen door de gemeente en gemeenteleden van presbyterie Kirinda. Het jumelagecomité van EPR Kirinda met VPKB-district ABL hield er aan om ons te informeren over dit voor hen zeer belangrijk moment in het leven van hun gemeenschap.
