Onder de titel ‘God lééft’ verscheen eind 2020 een nieuw boek van de theoloog Bram van de Beek, een boek over moeilijke teksten in de Bijbel.

Het is een boek dat ik graag ter lezing aanbeveel al was het alleen vanwege het feit dat de ‘moeilijke teksten’ die van de Beek in dit boek onder de aandacht brengt ons bevrijden van vooringenomen godsbeelden, ons tot diepe verwondering brengen over de volheid van Gods trouw en, ik zeg het maar ’s ronduit: de totale verlorenheid van de mensheid.

 

Hoe gaat de auteur te werk in dit boek?

Prachtig hoe de titel meteen ook de werkwijze bepaalt van de auteur. God lééft, daar kan je niet omheen als je de Bijbel leest. Maar die levende God verstaan, is luisteren, je eigen denken en cultuur bewust worden, nieuw perspectief ontdekken. ‘Het is vechten om waarheid te vinden – om te luisteren naar Hem die de Waarheid is, in het besef dat Hij elk verstaan te boven gaat en we nooit met Hem klaar zijn, omdat Hij lééft’. (blz. 11)

 

Opbouw van het boek

Dit boek is niet opgezet volgens een logisch systeem. Hoe zou het kunnen? God past immers niet in onze logica. De auteur neemt je in dit boek door Bijbelstudies en preken, waarin hij de confrontatie aangaat met moeilijke teksten, mee en telkens weer blijkt: God lééft!

En zoals wij als mensen elkaar vaak al niet begrijpen, zo blijkt dat God ons begrijpen in vele gevallen te boven gaat tot we in verwondering of verbijstering ontdekken, zó is God, zó maakt Hij ruimte, zó leer ik met Habakuk de HEER loven, al lijd ik mee onder zijn oordelen.

 

Confronterend

Veel christenen vandaag hebben een beeld van God als een lieve papa die altijd zorgt. Als je dit boek leest merk je echter al snel dat Van de Beek de Bijbel te serieus neemt om met een ‘theologie van geborgenheid’ weg te komen. Al zal hij zeker niet ontkennen dat je in de Bijbel prachtige teksten vindt waarin God een liefdevolle Vader is, maar dat is niet het enige, er staat nog veel meer in de Bijbel. Want diezelfde God gebiedt bijvoorbeeld om hele volksstammen uit te roeien. Zo behandelt hij in een preek Deuteronomium 7:2a: “Wanneer de HEERE, uw God, hen aan u overgegeven heeft en u ze verslaat, dan moet u hen volledig in de ban slaan.” Zo’n tekst, ga je daar over preken? Verwacht je daar iets uit te leren? Wie het met Van de Beek waagt er niet aan voorbij te gaan, maar te lezen, te zoeken naar waarheid zal ontdekken wat erin verborgen is, niets minder dan Evangelie!

Of neem een tekst als Handelingen 5, waar het gaat over Ananias en Saffira. Een man en een vrouw die zich mooier voordoen dan ze zijn. Ze worden gestraft en vallen ter plekke dood. Van de Beek hoort de tekst in het geheel van de eerst vijf hoofdstukken van Handelingen. Deze hoofdstukken tonen ons het koningschap van de Heer door de Heilige Geest. In Handelingen 2 zien we de positieve zijde, de eenheid en de vrede, de ideale gemeente. In Handelingen 5 zien we het negatieve. Van de Beek noemt het een tweede zondeval. Hierna volgt de kerkgeschiedenis en in die kerkgeschiedenis geven deze beide zijden het perspectief aan waaraan we ons in de geschiedenis van de kerk oriënteren. “Ze zijn,” zo schrijft Van de Beek, “oriëntatiepunt voor ons denken en handelen in het licht van het laatste oordeel dat is verschenen in de komst van de Geest en verschijnt in de komst van de HEER, Jezus Christus.” (p. 117)

Er valt nog veel meer naar voren te halen in dit boek. De God die leeft blijkt je pijn te kunnen doen. Met Hem is het niet alleen maar leuk in de kerk. En wie graag wijst naar een ander, leze in hoofdstuk 15 de indringende preek over Filippenzen 2:1-18.

 

Conclusie

Het raakt me bij het lezen van dit boek, hoezeer de titel kenmerkend is voor al het theologisch werk van Van de Beek. Hij spreekt als theoloog en wetenschapper maar steeds doordrongen van de realiteit van God die lééft. Ze leest hij ook de Bijbel. Dat is niet een natuurkunde- of geschiedenisboek, maar het boek waarin God spreekt over zichzelf en ons. En die God leer je kennen door Jezus Christus: Hij is de sleutel om de Bijbel te lezen en verstaan. Hij wordt ons in de Bijbel zelf aangereikt. De kerk heeft nog een sleutel: dat is het credo, het belijden van de kerk. Het is dit geloof en belijden dat het hele boek doortrekt en het maakt tot een eerlijk boek waarin de realiteit van God en mensen aan het licht komt. Precies zoals de auteur in een interview zei: het gaat om troost, maar wel door een weg van smart.

ds. Elly Bouman