Willem Ceuleers is professioneel organist en componist. De leden van de kerkgemeente Antwerpen-Noord kennen hem goed, want hij speelt elke week voor de zondagsdienst. Hij was bereid enkele vragen voor Pro-News te beantwoorden en ons deelgenoot te maken van zijn diepe liefde voor muziek, de band die hij daardoor met anderen en met God kan scheppen, de invloed ervan op de zintuigen en de emoties, maar ook het veeleisende werk dat het vereist.

U bent musicus, organist in de Olijfbergkerk…

Ja, dat orgel trok in de jaren 1980 reeds mijn aandacht, omdat het, niet alleen in de protestantse, maar zelfs in de hele Vlaamse context zo’n uniek instrument is. De Brabantse Olijfberg heeft nooit het budget gehad om mij professioneel als vaste organist aan te stellen en er waren reeds – en zijn er nog steeds – enkele goede amateur-organisten aan de gemeente verbonden. Ik dien dus al lang Roomse kerken die wel budget hebben. Door een reorganisatie in mijn huidige Roomse kerk – alle diensten zijn nu op zaterdag – was ik plots vrij op alle zondagen en de Brabantse Olijfberg was er snel bij om mij in te lijven. Ik ben samen met Dick Wursten verantwoordelijk voor het organiseren van een maandelijkse cantatedienst, waarmee we kortelings begonnen zijn. We hebben zo’n 60 musici bereid gevonden om regelmatig mee te werken. Ik help De Wijngaard, de Christusgemeente en Saint Boniface trouwens ook als het past.

Wat bracht je tot religieuze muziek?

Ik werd ongelovig opgevoed, maar mijn ouders waren tolerant genoeg om me toe te staan orgel te leren spelen. Al snel kwam ik als ongelovige voor het dilemma te staan waarom componisten, die blijkbaar zo intelligent waren om excellente muziek te componeren, zoiets irrationeels als het geloof konden navolgen. Gaandeweg heb ik geleerd wat daarachter steekt. Ik ben daarop zelf weliswaar geen ‘zware’ gelovige geworden, maar begrijp wel ten volle wat de waarde ervan is.

Heeft u een favoriete componist of componisten?

Dat is een moeilijke, he. Ik heb er geen en ik heb er veel. Er zijn er zo veel uitstekende. Naast de ‘usual suspects’ zal ik er enkele geniale ongewone opnoemen: Nicolas Gombert, Jean-Philippe Rameau, Felix Mendelssohn-Bartholdy, Hugo Distler, Maurice Duruflé en mag het (?): Stromae.

Wat drijft je om te componeren? Waar haal je je inspiratie?

Ik denk dat ik een architecturale componist ben, eerder een ambachtsman dan een van het romantische type dat onder maneschijn op inspiratie wacht. Veel van mijn muziek is functioneel, geschreven voor bepaalde gelegenheden, zoals vb. kerkdiensten of concerten. Compositieopdrachten ook. Ik hou er ook van als de opdracht een beetje lastig te realiseren is 😉

Wat is de kracht van muziek?

Muziek is abstract en daarmee ongrijpbaar. Dat op zich is al fascinerend. Ze werkt op een unieke manier in op geest en gevoel. Muziek is vooral iets om samen te maken; het sociaal-verbindende aspect heeft voor mij altijd veel waarde gehad: het is maatschappij- en gemeenteopbouwend. Ik ben een liturgist ten voeten uit.

Wat is het verband tussen muziek en geloof?

Muziek kan enkel klinken bij gratie van mensen die die muziek maken. Ze is een abstracte vorm van bidden, waarmee geloof uitgedrukt kan worden wat niet met woorden alleen gezegd kan worden.

Kan muziek woorden vervangen in een gebed?

Als Luther een kerkvader citeert die stelt dat zingen tweemaal bidden is, wie ben ik dan om hen tegen te spreken?

Als je speelt, voel je je dan verbonden met het publiek en de gemeenschap?

Jazeker, dat moge blijken uit wat ik hierboven reeds geschreven heb.

Wat zou je mooiste herinnering zijn die met muziek te maken heeft?

Als muziek het onzegbare zegt en ten volle appelleert aan onze emotionele intelligentie. Dàt is me nog maar heel zelden overkomen, moet ik bekennen, maar àls het gebeurt, is het meteen erg overweldigend.

Tot slot, zou u enig advies kunnen geven aan iemand die met muziek wil bidden?

Voor mijzelf staat muziek maken gelijk met bidden, niet alleen in de kerk, maar ook thuis of waar dan ook. Bovenaan staat dat het musiceren (en ook de muziek zelf) naar vermogen kwalitatief hoogstaand moet zijn, omdat God enkel het beste van ons verdient. Iemand met veel talent heeft dus ook een grotere verantwoordelijkheid om op een relatief hoog niveau te musiceren dan iemand die met een kleiner talent bedeeld werd, maar met een gelijke inzet misschien een wat lager niveau haalt. De waarde van beide niveaus met gelijke inzet is echter gelijk, waarmee ik ook aangeef veel waardering te hebben voor menige amateur, die na zijn dagtaak nog heel wat presteert.

Beeld: Willem Ceuleers ©Willem Ceuleers