Wij herdenken dit jaar de 70ste verjaardag van de Conferentie van Seelisberg, en het 25-jarig bestaan van het “Overlegorgaan van Christenen en Joden in België” (het O.C.J.B.). Beiden leggen de basis voor Joods-Christelijke betrekkingen.
70 jaar Seelisberg.
In de zomer van 1947, 2 jaar na de gruwel van de Tweede Wereldoorlog, kwam een interconfessionele en internationale groep van 65 katholieken, protestanten en joden uit 19 landen, waaronder België, in Seelisberg in Zwitserland samen voor de “Emergency Conference on Antisemitism”. Dankzij de Joodse historicus Jules Isaac, werd men zich bewust van de invloed van anti-semitisme op het nazisme. De deelnemers wilden een nieuwe relatie tussen joden en christenen nastreven.
De belangrijkste verwezelijkingen van deze conferentie waren:
- De verklaring “De 10 Stellingen van Seelisberg”.
- De oprichting van het I.C.C.J. (de “International Council of Christians and Jews”), een wereldwijde overkoepelende organisatie voor Joods-Christelijke dialoog, met de zetel in de voormalige woning van Martin Buber in Heppenheim bij Frankfurt.
Gebaseerd op deze 10 stellingen publiceren:
- de Wereldraad van Kerken zijn verklaringen over “Man’s Disorder and God’s Design”in 1948.
- het Vatikaan de “Nostra Aetate” in 1965.
Ondertussen is er heel wat veranderd, en in het begin van de 21e eeuw werd het duidelijk dat een update van “De 10 stellingen van Seelisberg” nodig was. In 2009 publiceerde het I.C.C.J. het document “De 12 Punten van Berlijn”. Dit document spreekt de Christelijke en Joodse gemeenschappen aan om door een diepgaande dialoog bij te dragen tot de bestrijding van antisemitisme, vooroordelen, en vreemdelingenhaat.
Initiatieven in België na Seelisberg
In de decenia na de conferentie in Seelisberg worden in België verschillende initiatieven genomen:
- Er worden over het hele land Joods-Christelijke contactgroepen opgericht.
De bedoeling van deze contactgroepen is om initiatieven als gespreksforums, informatieavonden, conferenties, cursussen, filmvertoningen en reizen te organiseren of te stimuleren.
Vandaag zijn nog altijd contactgroepen actief zoals de “Antwerpse Contactgroep voor Joods-Christelijke Betrekkingen”, en de groepen “Juifs et Chrétiens – Engageons-nous” en “Chemins de rencontre entre Juifs et Chrétiens”.
- Op 3 maart 1971 werd het Institutum ludaicum opgericht.
Het Institutum ludaicum is een interuniversitair studiecentrum voor de studie van het Jodendom. Het heeft tot doel met alle geëigende middelen op universitair niveau bij te dragen tot de kennis van het Jodendom en van zijn tradities, en om een groter onderling begrip tot stand te brengen tussen de verschillende geestelijke stromingen in ons land.
- Op nationaal vlak was er de groep “Interconfessionele Contacten”, met geëngageerde leden uit katholieke, protestantse, en joodse middens. De “Interconfessionele Contacten” waren actief tot het midden van de jaren 1980.
Na bijna 2000 jaar antisemitisme en na de verschrikking van de Tweede Wereldoorlog was er veel wantrouwen dat eerst overwonnen moest worden.
25 jaar O.C.J.B.
Na het verdwijnen van de “Interconfessionele Contacten” heeft men de Joods-Christelijke betrekkingen willen formaliseren en institutionaliseren. In 1992 werd het O.C.J.B., het “Overlegorgaan van Christenen en Joden in België”, opgericht. Het O.C.J.B. is samengesteld uit officiële vertegenwoordigers die gemandateerd zijn door de bevoegde instanties van de Israëlitische, de Katholieke, en de Protestantse eredienst in België.
De bedoeling van het O.C.J.B. is om via gezamelijke studie elkaars tradities beter te begrijpen, samen op weg te gaan, en samen nieuwe paden te ontdekken. Wij bestudeerden bv. “De 12 Punten van Berlijn”, en enkele belangrijke recente publicaties uit het buitenland zoals de verklaring naar aanleiding van de 50ste verjaardag van Nostra Aetate[1], en de “Orthodox Rabbinic Statement on Christianity”[2]. Ook Joods-Christelijke conferenties en activiteiten worden bekendgemaakt of besproken. Er was ook een vergadering met de godsdienstinspecteurs om te begrijpen hoe “De 12 punten van Berlijn” en de Joods-Christelijke betrekkingen in het godsdienstonderwijs worden behandeld.
Doordat het O.C.J.B. uit officiële gemandateerde vertegenwoordigers bestaat, vloeit het resultaat van onze gezamelijke studie terug naar de bevoegde instancies voor verdere publicatie en communicatie.
Jaarlijks vaardigen wij een afgevaardigde naar de conferentie van het I.C.C.J. af, die dit jaar begin juli in Bonn doorgaat rond het thema “Reforming, rereading, renewing: Martin Luther and 500 years of Tradition and Reform in Judaism en Christianity”.
Vanuit Christelijk oogpunt zijn alleen de katholieke en protestanse nominaties in het O.C.J.B. vertegenwoordigd; andere christelijke nominaties (bv. de Anglikaanse kerk en de Orthodoxe kerk) nog niet, omdat zij in hun organisatiestructuur nog geen personen hebben die bevoegd zijn voor Joods-Christelijke betrekkingen. De deur van het O.C.J.B. staat voor hun wijd open.
Met het oog op het steeds wederkerend anti-semitisme in binnen- en buitenland proberen we het O.C.J.B. en de Joods-Christelijke betrekkingen in België een grotere bekendheid te geven. Wij zijn bruggenbouwers, maar deze brug is nog helemaal niet af. Wij bouwen verder todat Joods-Christelijke betrekkingen aan beide zijden tot de normaalste zaken behoren. Wij hebben nog jaren werk voor de boeg.
Vroeg of laat zullen wij ook onze Moslimzusters en broeders bij de studie betrekken, zodat het O.C.J.B. evolueert naar een overlegorgaan van alle monotheïstische godsdiensten. Maar alvorens deze stap te nemen moet de Joods-Christelijke brug mature genoeg zijn, en moet er ook hier eerst heel wat wantrouwen (van alle zijden) overwonnen worden.
Harry Sinnaghel
Voorzitter O.C.J.B.
[1] De verklaring van de Pauselijke Commissie voor de Religieuze Relaties met het Jodendom: “the gifts and the calling of God are irrevocable; a reflection on theological questions pertaining to catholic–jewish relations on the occasion of the 50th anniversary of “Nostra Aetate” (no.4) (10 december 2015)
[2] “To Do the Will of Our Father in Heaven, Toward a Partnership between Jews and Christians“ (3 december 2015)
