Er zijn talloze redders die om verschillende redenen niet als Rechtvaardigen zijn erkend[1]. Maar dit kan een goed teken zijn. Want je geeft geen medaille aan je ouders. De peetouders in oorlogstijd, die de ondergedoken kinderen vaak koesterden als hun eigen kinderen, hielden na de oorlog een sterke emotionele band met hun pupil, die hen regelmatig kwam opzoeken. Een buurvrouw van de heer en mevrouw Verleyen, die mij verstopten[2], vroeg eens: “Komt hij nog? En mijn “Nunkel”, zoals ik hem noemde, antwoordde in het Brussels dialect: “Ja hij is reconnaissant” (n.v.d.r.: erkentelijk). Mijn bezoeken waren hun adelsbrief. En zolang ze leefden, heb ik er nooit aan gedacht ze voor te dragen voor een officiële erkenning. Bovendien had hij als soldaat van 1914-1918 een la vol medailles. En toen ik op een middag met mijn kinderen naar hun huis ging, zei ik tegen hen: “Je zult zien, hij heeft allerlei medailles. Ik ging naar boven en opende de lade: hij was leeg. En mijn redder vertelde me lachend dat hij ze in de vuilnisbak had gegooid. Hij hechtte weinig waarde aan eretekens. Waarom zou ik hem er dan mee hebben lastiggevallen? Ik begon de procedure pas postuum voor hem en zijn vrouw, een echte moeder… De redders waren meestal anoniem omdat ze gewoon hielden van degenen die ze beschermden. Of ze nu gelovig of atheïst waren, ze hielden van hun naasten. Dat is een universele wijsheid. En er zijn altijd mensen geweest die dat deden, want zonder hen zou de mensheid allang verdwenen zijn.
Als ik met Het ondergedoken kind het Jaar van de Hulde aan de Rechtvaardigen heb georganiseerd, dan is dat om de gelegenheid te geven te mediteren over de zelfopoffering van deze mensen, met name in de synagoge, op de universiteit, op de scholen, in de gemeenschapshuizen…. Laten zien dat men met gevaar voor eigen leven van Joden kan houden, misschien een goede manier is om de Jodenhaat, die in het nieuwe antisemitisme voorkomt, te bestrijden. Zo belichten wij ook onze veerkracht, die kracht en waarden die wij meegekregen hebben van zij die solidair en barmhartig waren, en die zich verzet hebben tegen onrecht.
Adolphe Nysenholc
[1] Zie het dozijn mogelijke redenen in A. Nysenholc, “Justes et littérature”, in de rubriek “Textes inédits”, website van de Stichting Auschwitz, www.auschwitz.be, maart 2022, pp. 6-7.
[2] In het boek “Bubele l’enfant à l’ombre” (Espace Nord, “Collection du Patrimoine littéraire belge francophone”) beschrijf ik het dagelijks leven tijdens de oorlog van deze bescheiden helden die niet aarzelden hun leven te riskeren voor een Joods kind. Finalist voor de Rosselprijs.
Way is Het Ondergedoken Kind vzw?
De vzw “Het ondergedoken kind” werd opgericht in 1991, 46 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog. De vzw brengt kinderen samen die moesten onderduiken om te ontsnappen aan de razzia’s van de nazi’s en de deportatie naar de vernietigingskampen.
Haar missie was om, na een halve eeuw van stilte, de voormalige ondergedoken kinderen naar voren te laten treden. Zij organiseerde discussiegroepen om hen te laten spreken over de zware last die zij met zich meedragen.
Zij heeft zich tot doel gesteld de herinnering aan de genocide levendig te houden, opdat zoiets nooit meer zou gebeuren. Zij geeft een tijdschrift uit, EC Infos. Zij moedigt haar leden aan om te getuigen: op scholen, in de media, en om levensverhalen te publiceren, zelfs boeken. Het boek L’Enfant sauvé (Het geredde kind, n.v.d.r) is het resultaat van deze collectieve inspanning.
Na de verzetsstrijders en de overlevenden van de kampen heeft ook het ondergedoken kind erkenning gekregen. Het ondergedoken kind heeft een status verworven met rechten[1] en wordt als dusdanig herdacht.
De geredde kinderen wilden ook graag hulde brengen aan hun redders, van wie er 1767 door Yad Vashem in Jeruzalem werden uitgeroepen tot Rechtvaardigen onder de Volkeren. Dit is de hoogste onderscheiding die door de staat Israël wordt toegekend.
De patroon van de ondergedoken kinderen is de baby die door de dochter van de Farao in huis werd genomen, Mozes.
Adolphe Nysenholc
Voorzitter
www.enfant-cache.be (n.v.d.r. deze domeinnaam is door de organisatie niet vertaald)
[1] Wet van 26/01/1999 houdende nieuwe maatregelen ten voordele van de oorlogsslachtoffers (openjustice.be)
