START WITH SAFE CORRIDORS AND RELOCATION

Europese conferentie over asiel in Griekenland
“Ontzet over de situatie in vluchtelingenkampen”

2018/10/19. Chios / Athene. De 150 deelnemers van de 15e Europese asielconferentie – georganiseerd door de Kerkencommissie voor Migranten in Europa (CCME) en Diaconie Duitsland – werden met afschuw vervuld over de situatie in de zogenaamde Hotspots, zoals Chios, de registratiecentra voor vluchtelingen op het Grieks eilanden langs de Turkse kust.

No photo’s,

Ze hadden gelijk, die bewakers bij de ingang. ‘Kijk a.u.b. de andere kant op, hier moet je niet zijn en zien’. Hetgeen wat we toch zien daar op Chios van buitenaf en de enkele gesprekken door het hek aan de achterkant van het kamp Vial, maakt duidelijk op welke manier Europa de grensbewaking realiseert in de praktijk. De bedoeling is duidelijk: ‘schrik vluchtelingen af, geef geen duidelijke uitleg over hun procedure en doe alles wat mogelijk is om hen terug te sturen, ongeacht hun vluchtverhaal. Twee maanden in het kamp zitten en nog altijd niet weten wat er gebeurt, met welke procedure je te maken hebt, maakt mensen ziek als ze dat al niet zijn van de vluchtroute voordien .

Ziek word je ook van de slechte leefomstandigheden, overbevolking (er zaten twee keer zoveel mensen in het kamp dan er eigenlijk plaats was), te weinig eten en het ontbreken van toegankelijke medische hulp. De mannen uit Kameroen en Congo aan het hek vragen ons of we enig idee hebben wat hun lot is. Een Jemenitische vrouw wast in een teiltje kinderkleren en hangt ondertussen zwijgend de was op aan het hek, hen zo nu en dan vragend gebaren op te schuiven. Een medewerker van een NGO die tot voor kort in het centrum juridische informatie geeft, komt uitleg geven. Ze vertelt dat ze nu zolang de winter en de regenbuien het weer nog niet domineren, onder de lijfbomen  buiten het kamp, uitleg geeft over de registratie, de toelating en beroepsprocedure en het terugkeerbeleid. Ze mogen niet langer in het kamp zelf juridische informatie en adviesgeven. Veel hoop heeft ze niet voor hen. De strategie van de chaos heerst in dit stukje Europa.

De deelnemers waren geschokt over de leefomstandigheden in het kamp Vial, de Hotspot op Chios. Is dit Europa? Ze hoorden ook de verhalen van het omgaan met de crisis door de eilandbewoners en wat dit na zoveel jaar voor hun dagdagelijks leven betekende. “We can only conclude that Europe cannot continue with its asylum policy as-is,” stelde Dr Torsten Moritz, Algemeen Secretaris van CCME. “ Als kerken willen we deze realiteit van lijden en dood vervangen zien door een van solidariteit, vriendschap en hoop’.

Mensen die het uiteindelijk lukt Europa in bootjes te bereiken, worden niet gevraagd waarom ze gevlucht zijn, maar het eerste onderzoek richt zich op registratie en terugkeermogelijkheden, ongeacht waar ze vandaan komen; Syrië, Afghanistan, Congo, Kameroen. Deze ontmoedigings-strategie is een pilotproject in uitvoering op basis van de verklaring EU-Turkije. Mensen die erin slagen om een van de Griekse eilanden voor de Turkse kust te bereiken, hebben in principe geen toegang tot de asielprocedure. Turkije wordt gezien als veilig land waar mensen asiel kunnen aanvragen als ze dat nodig hebben. Het doel is om zoveel mogelijk mensen terug te sturen naar Turkije, wat volgens onze normen en waarden niet direct als een veilig derde land kan worden beschouwd. Bovendien vangt Turkije al 3 miljoen vluchtelingen op. Veel aanvragen worden afgewezen zonder serieus onderzoek naar de redenen voor hun vlucht en wat hun lot zal zijn bij terugkeer in Turkije. UNHCR zwijgt over de leefomstandigheden op dit moment van mensen die gedwongen zijn teruggekeerd of er nog altijd verblijven in de hoop op beter. Een uitzondering wil men maken voor kwetsbare personen, maar dan moet er wel meer duidelijkheid komen wie dat dan onderzoekt, vaststelt en in de reportage vermeldt, want die verantwoordelijk is blijkbaar niet duidelijk tussen de verschillende Europese instanties zoals Frontex en EASO. In de Hotspots krijgen vluchtelingen onderdak in containers en tenten die duidelijk niet winterbestendig zijn. Als je dan weet dat het bovendien overbevolkt is krijg je schrik voor de toekomst. We begrijpen uit reacties dat er enorme druk op Griekenland wordt uitgeoefend om  mensen niet binnen te laten, zelfs niet op het vaste land van Turkije , een beetje dichter bij de volgende grenzen van Europa. Door het Dublinverdrag en de scherpe grenscontroles is verder reizen niet evident. De administratieve afhandeling en de beperkte juridische begeleiding van aanvragen voor gezinshereniging maakt het in verschillende Europese landen bijna onmogelijk om het binnen de vooropgestelde termijn in orde te krijgen.

Europa ziet deze praktijk  ook als en soort proefproject om ook elders Hotspots te beginnen. Nu vind je dergelijk controlecentra o.a. ook op Lampedusa en zijn er wilde plannen in uitvoering zelfs aan de andere kant van de Middellandse Zee om dergelijke centra in te planten ver buiten Europa. Europa laat duidelijk zien hoe het niet moet.
Deelnemende kerken en commissie pleiten voor een migratiebeleid dat over de hele linie de bescherming en de opvang van vervolging biedt. Een belangrijk onderdeel hiervan is effectieve toegang tot een eerlijke asielprocedure binnen de Europese Unie, eerlijke verdeling en humane levensstandaard tijdens de asielprocedure. De Griekse eilanden en het vasteland van Griekenland mogen niet alleen worden gelaten. In solidariteit moeten Europese waarden, zoals het Europees Handvest van de grondrechten, worden gehandhaafd.

Hotspots en hun actuele praktijk zijn Europa onwaardig. Er moet dringend werk gemaakt worden van een toegankelijke asielprocedure waar ook in Europa, Humanitaire Corridors en een solidair Relocatie programma voor die vluchtelingen die aan de grens vast komen te zitten. Dat gecombineerd met een programma voor  legale toegang voor arbeidsmigratie kan Europa terug een imago geven waarin mensenrechten tot hun recht komen.