Op het moment dat ik dit artikel schrijf is het begin januari 2022. Voor mij liggen nog de eerste kranten van het nieuwe jaar met allerlei goeie ideeën, voornemens en plannen. Maar het foto-overzicht van 2021 ertussen, kan niet verhullen dat er heel wat mis is gelopen. We hopen dat er voor een aantal crisissen in dit nieuwe jaar een begin van een duurzame oplossing gevonden zal worden, zoals voor onze gezondheid, het klimaat en als we ons blikveld iets breder durven stellen voor bv. de armoede in de wereld, de oorlogen in Afghanistan, Syrië en Ethiopië. Er zijn veel gemeende woorden én moedige daden nodig om die realiteit te veranderen.

 

“Ik klamp me hieraan vast: als een toestand compleet uitzichtloos is, juist dán is er de kans dat iets nieuws ontstaat”. Ramsey Nasr[1]

 

Zo’n crisismoment was er na de Tweede Wereldoorlog. Hoe moest men verder na zo’n botsing met het verpletterende oorlogsgeweld?! Ontredderde en ontheemde mensen in een landschap van puin, wantrouwen, verloren dromen en zekerheden. Vanuit dit besef en in de hoop dat dit nooit zou terugkeren, werd het Universele Verdrag van de Rechten van de Mens (UVRM) opgeschreven en door vele landen ondertekend in 1948 [2]. In dezelfde geest werd er gewerkt aan de artikelen van het vluchtelingenverdrag van Genève dat in 1951 het licht zag en omschreef op welke hulp vluchtelingen mochten rekenen als zij vanwege hun politieke of religieuze overtuiging, etniciteit, nationaliteit of lidmaatschap van een bepaalde sociale groep hun land moesten verlaten[3]. Het waren goede plannen en voornemens.

 

‘Wishfull thinking!’ zal de criticus zeggen, ‘want als je bijvoorbeeld artikel 25 leest van de UVRM weet je dat het voor velen op deze wereld niet waar is’.

 

Artikel 25 – Eenieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil.

Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle kinderen, al dan niet wettig, zullen dezelfde sociale bescherming genieten.

 

Bij het Vluchtelingenverdrag hield men enkel rekening met de vluchtelingen in Europa. Met de vluchtelingen in het Midden-Oosten, India en Pakistan werd geen rekening gehouden.

 

We hebben nog steeds te maken met meer dan 82 miljoen vluchtelingen en ontheemden (1% van de wereldbevolking en 50% is jonger dan 18 jaar). De onderliggende oorzaken zijn grimmig: conflict, geweld, klimaatverandering, armoede en voedselonzekerheid. ‘Het ontbreekt aan de politieke wil om conflicten en vervolging aan te pakken’, volgens Filippo Grandi, VN Commissaris voor de Vluchtelingen (19/06/2021).

 

“Ik geloofde ooit dat bewustwording deel van de oplossing zou zijn. Maar het maakt allemaal niets uit wat er in kranten verschijnt, welke vreselijke beelden je op televisie ziet, zelfs niet wat er in VN-resoluties staat.” Ramsey Nasr

 

Maar toch ……

Steeds weer zijn er profeten of profetische bewegingen die opstaan, waarschuwen en uitspraken doen die pas achteraf begrepen worden en in eerste instantie pijn doen en verwarring scheppen. Het gaat niet om toekomstvoorspelling en waarzeggerij in het luchtledige, maar het is het lezen van de tekenen van de tijd.

Je kunt ook zeggen dat je bij het lezen van artikel 25 van ‘de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens’ beseft hoe het belangrijk is, juist in crisistijd, deze basiszekerheid via bv. sociale zekerheid te garanderen aan eenieder die dat nodig heeft. Het is een richtlijn om een humane barmhartige wereld uit te bouwen voor iedereen, waar je werk van moet en kan maken via lokale, nationale en wereldwijde afspraken en gesprekken.

 

“We zijn niet alleen verbonden met die 8 miljard andere mensen op de wereld, maar ook met al wie ons voorafging en alle generaties die na ons komen.” Ramsey Nasr

 

Vanuit die realiteit van een wereldwijde verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar, werd op 17 december 2018 het Global Compact inzake vluchtelingen bekrachtigd net als het Global Compact voor veilige, ordelijke en regelmatige migratie [4]. In dit Global Compact on Refugees (GCR) wordt concreet benoemd wat in onze tijd nodig is om de mensenrechten voor die doelgroepen te verwezenlijken en daar werk van te maken. Het is dit jaar 5 jaar geleden dat de Global Compact on Refugees is bekrachtigd door 181 landen.

 

Een wereld waar mensen, of het nu gaat om vluchtelingen, arbeiders, kinderen, alleenstaande moeders, u en ik, zich thuis en veilig voelen, biedt een bestaanszekerheid voor iedereen die gedeeld kan worden. We weten maar al te goed dat daaraan werken niet altijd zonder slag of stoot gaat. In Europa leidt het vluchtelingenbeleid tot hevige discussies.

 

De 4 doelstellingen van de GCR vertolken manieren om mensen op de vlucht beter tot hun recht te laten komen:

• het verlichten van de druk op de gastlanden, (85% van de vluchtelingen woont in de buurlanden zoals Turkije, Libanon, Pakistan en Oeganda en Colombia)
• het versterken van de zelfredzaamheid van vluchtelingen,
• het toegankelijker maken van oplossingen in derde landen via hervestiging. (In 2020 kregen slechts 34.400 vluchtelingen wereldwijd de kans zich te hervestigen vanwege hun uitzichtloze leefsituatie of gezondheid.)
• het ondersteunen van de omstandigheden in de landen van herkomst die vluchtelingen in staat stellen veilig terug te keren.

Zijn deze doelstellingen zo overdreven? Voor ons zijn ze vanzelfsprekend! Kunnen wij elkaar ooit te veel solidariteit en te veel samenwerking toewensen? Wat zullen we van 2022 zeggen als we er over een jaar op terugkijken? Of over 5 jaar? Zullen onze kranten ons dan mooiere beelden en verhalen laten zien? Wat voor een jaar zou 2022 dan zijn!

 

Namens de VPKB-Werkgroep Migratie, Samenleven en Geloven,

Tetty Rooze.

 

 

Info en boekenbox

Mensenrechten voor Vluchtelingen

 

• Nieuw België, een migratiegeschiedenis, Tom Naegels
• Niemand wil ze hebben, Europa en zijn vluchtelingen, Linda Polman

 

Red Star Museum Antwerpen

Tentoonstelling over 70 jaar Vluchtelingenverdrag https://www.redstarline.be/nl/content/vluchtverhalen

Vanaf 1 april tot 11 december.

 

[1] Ramsey Nasr; Interview in De Morgen 31 december 2021, https://www.demorgen.be/tv-cultuur/ramsey-nasr-we-zien-in-alles-een-aantasting-van-onze-vrijheid  n.a.v. het uitkomen zijn bijdrage voor het poëzieweekgeschenk ‘Wij waren onder de betovering’.

[2] https://mensenrechten.nl/nl/universele-verklaring-van-de-rechten-van-de-mens.

[3] Https://www.cgvs.be/sites/default/files/content/download/files/verdrag_van_geneve.pdf

https://www.amnesty.nl/encyclopedie/vluchtelingenverdrag-in-10-vragen

https://www.fedasil.be/sites/default/files/pedagogische_posters_nl.pdf

[4] De Verklaring van New York voor vluchtelingen en migranten (A/RES/71/1) effende de weg voor de aanneming van twee nieuwe wereldwijde compacts in 2018: het Global Compact voor veilige, ordelijke en regelmatige migratie (A/CONF.231/3) en het Global Compact inzake vluchtelingen (A/73/12(Deel II)). Het is niet juridisch bindend, maar de goedkeuring “vertegenwoordigt” de politieke wil en ambitie van de internationale gemeenschap.

https://refugeesmigrants.un.org/migration-compact

https://refugeesmigrants.un.org/refugees-compact