Houd de sabbat in ere, het is een heilige dag (Exodus 20: 8)

Dit citaat komt uit de Tien Geboden, en introduceert het vierde gebod[1]. In dit gebod wordt de wekelijkse rustdag, de zevende dag van de week, de sabbat, vastgelegd. Bij onze Joodse buren is zaterdag de wekelijkse rustdag, bij Christenen zondag omdat Pasen op zondag viel (zondag is dus eigenlijk een mini-Pasen).

De Bijbel bevat twee versies van de Tien Geboden (Exodus 20: 2-18 en Deuteronomium 5: 6-21). Deze twee versies hebben een verschillende invalshoek betreffende de sabbat.

In Exodus houdt men de sabbat in navolging van God (Exodus 20: 11): God, de Schepper, rustte op de zevende dag, en daarom moet ook de mens die naar Gods beeld geschapen is, ook op deze dag rusten. De sabbat is een rustdag. In de oudheid hadden de mensen enkel vrij wanneer er een feestdag was, en zoveel feestdagen waren er niet. Mensen werkten dus alle dagen. Elke dag was precies dezelfde: opstaan, werken, gaan slapen, tot de dood erop volgt. Met af en toe eens een onderbreking. Het Jodendom introduceerde een wekelijkse rustdag: 6 dagen werken, en de zevende dag op adem komen. Deze dag was een oase in het midden van de woestijn van gezwoeg en geploeter. Keizer Constantijn de Grote (272-337 n.Chr.) introduceerde de zondag als rustdag in het hele Romeinse Rijk.

In Deuteronomium staat het sociale centraal (Deuteronomium 5: 15): God, de Redder, heeft Israël uit de slavernij bevrijd, en daarmee is de sabbat een bevrijdingsdag.

In beide versies van de Tien Geboden wordt de sabbat voorgesteld als een heilige dag. Zes dagen zijn wij bezig met het profane, het wereldlijke, maar de zevende dag, ligt de focus op het heilige, op God.

In een ander hoofdstuk van Exodus krijgt het houden van de sabbat een vierde dimensie (Exodus 31: 16-17): hier wordt de sabbat voorgesteld als een teken van het eeuwigdurend verbond. De sabbat is dus ook een verbondsdag.

Zaterdag voor de Joden en zondag voor de Christenen is dus een heilige dag, een rustdag zoals God rustte na de schepping, een bevrijdingsdag als herinnering van de bevrijding uit Egypte, en een teken van het verbond tussen God en de mens.

Zondag is de dag waarop de dingen weer een beetje goed komen, de dag waarop wij ons weer mens voelen. Het is een dag om stil te worden, en weer tot onszelf te komen. Het is de dag waarop we op adem kunnen komen na een week werken, én de ander op adem laten komen. Het is een dag van hoop, en van hoop geven. Daarom komen wij in Gods naam op die vrije dag bij elkaar om in alle ernst en vrolijkheid te vieren dat God naar ons omziet, en om te voelen dat je ergens voor leeft. Even stilstaan. Merken dat je geen slaaf bent, maar een koningskind. Samen zingend ademhalen. Maar ook om geïnspireerd te worden om zelf om te zien naar mensen die nooit een rustdag hebben, die niet of nauwelijks kunnen voelen dat het de moeite waard is om te leven.

De zomervakantie komt er aan. We hebben maanden gewerkt, en we kunnen eindelijk van vakantie genieten. Zoals de zondag de rustdag van de week is, is het zomerverlof de rustperiode van het jaar, de bevrijdingsperiode. Het is een periode om op adem te komen, om tot rust te komen. Het is ook belangrijk dat we onze zomervakantie niet zonder God, maar met God beleven. Ook tijdens deze zomervakantie hebben wij Gods bescherming en bewaring nodig, zowel innerlijk als uiterlijk. Maar we mogen ons toevertrouwen aan Zijn trouwe handen in alle perioden van ons leven, ook in onze vakantietijd.

 

Wij wensen elkaar een gezegende vakantieperiode toe.

Ds. Harry Sinnaghel

[1] De Roomse Kerk en de Lutherse Kerk hebben een andere indeling van de Tien Geboden, en het houden van de sabbat is bij hun het derde gebod.

 

Schilderij: Marc Chagall ,Sabbath, 1909

Bronnen: Abraham Joshua Heschel, de Sabbat; W.R. van der Zee, Tien Klinkende Woorden