Begin van 2017  kon men in het kinderprogramma Klokhuis op de Nederlandse televisie ‘liedje over de gevangenis’ horen. Een lied dat stem geeft aan een kind wiens broer in de gevangenis zit. Boosheid over de stommiteiten, boosheid ook omdat hij zijn broer moet missen.

“Hoe kon je ook zo stom zijn? Ik zou je willen haten…”

Het kind vertelt over hoe hij zich gestraft voelt en dat hij jankt bij elk afscheid…

“want je blijft gewoon mijn broer”.

De familie het is een vaak vergeten groep als het gaat om strafuitvoering. Zij worden immers ook gestraft. Ze moeten immers niet alleen een vader, moeder, broer of zus of kind voor langere tijd missen. Vaak gaat het ook om een financiële aderlating. Grootouders voelen zich vaak geroepen om de zorg voor hun kleinkinderen op te nemen. De frustratie die dit meebrengt, kunnen ze vaak niet uiten, want ze voelen zich ook loyaal ten opzichte van wie ‘binnen’ zit. Om nog maar niet te spreken van de schaamte om buiten aan de poort te moeten staan. Ook zij hebben het gevoel een etiket te dragen en raken niet zelden geïsoleerd.

Het is dus goed dat er dit jaar op de Nationale Dagen van de Gevangenis wordt stilgestaan bij de gedetineerde en de relatie tot de familie. Want ook de gevangene heeft daar een schuldgevoel over. Juist ten aanzien van hun kinderen hebben zij niet zelden het gevoel hun tijd te verdoen.  Op initiatief van verschillende verenigingen uit de gevangenissector, zetten de Nationale Dagen van de Gevangenis activiteiten op in het hele land met als doel op de breedst mogelijke manier de samenleving te informeren en te sensibiliseren. Zo is er op 25 november in de Bozar een programma met lezingen en een inleefspel.

Binnen de VPKB hebben we dit jaar dan ook een begin gemaakt om aandacht te vragen voor de familieleden van gevangenen. Zo deden de VPKB-gemeentes van Mechelen-Zuid en -Noord mee met de Actie aan de Poort. In Gent deden de twee Gentse VPKB-gemeentes mee met een soort gelijke actie: ‘Dag van de gevangenisbezoeker’. Een actie die ook in maart 2018 herhaald zal worden. Vrijwilligers staan als het ware een paar uur lang samen buiten met wie op bezoek komt. Niet meer dan een uitnodiging tot contact door het aanbieden van een kop koffie en een kleine attentie met een kaartje. Het is niet groots, maar als we dit jaarlijks herhalen geven we de bezoeker het signaal dat we dat luisterende oor menen. Een volgehouden engagement is echter ook een belangrijk  maatschappelijk signaal. Niet alleen naar de buitenwereld maar ook aan de mensen in onze eigen gemeente. Dit soort acties creëren een ruimte, waardoor ook gemeenteleden de mogelijkheid krijgen om hun verhaal te brengen. Ook zij krijgen soms te maken (met familieleden in) detentie.

Terug tenslotte naar het eind van het lied. Het kind vraagt zich terecht af of hij zijn broer nog zo terug krijgt als hij hem kende, of dat hij daar niet misschien slechter uitkomt. De discussie of het gevangenissysteem zoals het nu functioneert niet aan vervanging toe is, is volop aan de gang. Zijn kleinere detentiehuizen niet beter om herhaling te voorkomen? Beter niet alleen voor de gevangene maar ook voor zijn familie als voor het slachtoffer.  Ook op deze en volgende Nationale Dagen van de Gevangenis blijft deze vraag aan bod komen.

Informatie over die discussie, over het werk van gevangenisaalmoezeniers, activiteiten rondom de gevangenis, u kunt het volgen via het project REA.

ds Eefje van der Linden
Vormingsverantwoordelijke nederlandstalig
Gevangenis-aalmoezenier PI Gent