Verslag van de conferentie ‘European Consultation on just peace’ georganiseerd door de Conference of European Churches van 9 tot 11 december in Warschau
Door Chris De Pauw
De oorlog in Oekraïne houdt de wereld al geruime tijd in zijn greep. De beelden van verwoeste steden, gebroken families en onnoemelijk lijden raken ons diep. Voor de kerken in Europa is dit niet alleen een politieke of humanitaire crisis, maar ook een roeping om na te denken over de betekenis van vrede en gerechtigheid in het licht van het Evangelie. Wat betekent het om te pleiten voor een “rechtvaardige vrede”? Hoe kunnen wij als christenen onze stem laten horen te midden van geweld en onrecht? Het groeiend besef dat er een rol in het vredesproces is weggelegd voor de kerken was de aanleiding om deze conferentie te organiseren. Verder was er ook de nood aan verdere discussie en uitwerking van het begrip ‘rechtvaardige vrede’
Vrede als meer dan de afwezigheid van oorlog
De Bijbelse visie op vrede, shalom, gaat verder dan de afwezigheid van geweld. Shalom is een toestand van harmonie, rechtvaardigheid en welzijn voor alle mensen. In Jesaja 32:17 lezen we: “De vrucht van gerechtigheid zal vrede zijn, de uitwerking van gerechtigheid: rust en veiligheid tot in eeuwigheid.” Deze woorden herinneren ons eraan dat ware vrede alleen mogelijk is wanneer gerechtigheid wordt hersteld. In de context van Oekraïne betekent dit dat vrede niet bereikt kan worden zonder erkenning van het onrecht dat is aangedaan en zonder de bereidheid om dat onrecht recht te zetten.
De stem van de kerk in tijden van oorlog
Op de conferentie werd het belang van gerechtigheid en verzoening benadrukt. Rechtvaardige vrede heeft te maken met een maatschappij waarin respect heerst voor iedereen. Wat is de rol van de kerk in een politieke situatie die afwijkt van het Evangelie? Als kerk hebben we een taak om de wereld te wijzen op Gods visie van recht en vrede. Dit betekent dat we:
- Bidden voor hen die lijden onder de gevolgen van de oorlog. Dit omvat zowel de slachtoffers als degenen die verantwoordelijk zijn voor het geweld. Bidden betekent niet alleen troost zoeken, maar ook God vragen om ons te leiden naar wegen van vrede.
- Pleiten voor gerechtigheid. Dit betekent het benoemen van onrecht, zoals agressie, oorlogsmisdaden en het schenden van mensenrechten. Het betekent ook het ondersteunen van initiatieven die gericht zijn op verzoening en herstel.
- Handelen in solidariteit met de getroffenen. Dit kan door het steunen van hulporganisaties, het opvangen van vluchtelingen of het bieden van pastorale zorg aan hen die door de oorlog zijn getroffen.
Rechtvaardige vrede in praktijk
De roep om een rechtvaardige vrede betekent dat er oplossingen moeten komen die gebaseerd zijn op waarheid, gerechtigheid en verzoening. Dit vraagt om:
- Erkenning van fouten: inclusief de oorzaken en de consequenties. Zonder waarheid kan er geen echte verzoening plaatsvinden.
- Herstel van gerechtigheid: daders worden verantwoordelijk gehouden, slachtoffers krijgen compensatie en ontheemden kunnen veilig naar huis terugkeren.
- Dialoog en verzoening: vrede kan alleen standhouden als alle partijen bereid zijn om elkaar te ontmoeten, te vergeven en samen te bouwen aan een nieuwe toekomst.
Hoop en geloof in moeilijke tijden
Het Evangelie van Jezus Christus biedt hoop, zelfs in oorlogssituaties. Daar zijn de Oekraïense legeraalmoezeniers zich zeer goed van bewust. Ze hebben het als een wonder ervaren dat zij überhaupt op de conferentie konden aanwezig zijn. Maar elke dag wordt de pijn, het verdriet, de stress erger. Elke dag beginnen ze me teen gebed om die groeiende pijn te kunnen dragen. Verdriet en angst heersen in Kiev wanneer vrouwen, kinderen en ouders op de trein worden gezet om hun leven te redden zonder te weten of ze hen ooit zullen terugzien. Maar toch was er een enorme dank voor alle hulp en gebeden. Toch zoeken ze naar rechtvaardige vrede, zijn ze de oorlog moe. Maar tegelijkertijd is er het besef dat de oorlog op dit moment nog bezig is. Elk verloren leven, of het gaat om een soldaat of een burger, is een bewijs van de gebrokenheid van deze wereld. Op dit moment domineert de ervaring met oorlog, met pijn, met lijden, maar toch zijn de kerken discipels van vrede, midden in de oorlog.
Jezus zelf was een man van vrede, maar Zijn vrede was nooit goedkoop. Hij sprak de waarheid, confronteerde onrecht en gaf Zijn leven voor de verzoening van de wereld. Als Zijn volgelingen worden we geroepen om we ons niet te laten verlammen door angst voor de politieke machthebbers of door de complexiteit van de situatie, maar dat we handelen in geloof, hoop en liefde.
In Romeinen 12:21 staat: “Laat je niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede.” Deze woorden zijn een krachtig richtsnoer voor de kerk in deze tijd. Terwijl we bidden voor vrede in Oekraïne, worden we uitgenodigd om een voorbeeld te zijn van Gods Koninkrijk, waar gerechtigheid en vrede samenkomen.
Een oproep tot actie
De oorlogsmoeheid is groot in Oekraïne. Ook in andere landen is een zekere moeheid, verveling vast te stellen om steeds hetzelfde verhaal te horen, steeds dezelfde beelden te zien. Daarom zijn persoonlijke getuigenissen nodig om de mensen wakkere te schudden. Het is belangrijk dat het probleem in Oekraïne niet doodgezwegen wordt, dat we de mensen in Oekraïne laten zien dat ze niet alleen staan, dat ze niet vergeten worden.
De VPKB kan bijdragen aan een rechtvaardige vrede in Oekraïne door gehoor te geven aan de smeekbede van de Oekraïense legeraalmoezeniers die aanwezig waren op de conferentie maar de volgende dag terug naar het front moesten: ‘Vergeet ons niet in jullie gebed!’.
