Nu de oorlog in Oekraïne alle aandacht opeist lijkt de pandemie al weer verleden tijd. De beperkingen zijn sterk verminderd en het gewone leven lijkt terug. Wat als we eens terugkijken? De aanleiding van die vraag vinden we in een Europees beraad van Protestantse kerken (De Leuenberger Conferentie), dat we in oktober vorig jaar bijwoonden.

Hadden we het als kerken ook anders of beter kunnen doen? Over het algemeen hebben we ons als op een correcte manier aan de regels gehouden. Dat hield in dat we niet samenkwamen, niet zongen, mondmaskers opzetten en het contact beperkten. Het meest opvallende was dat we het technisch snel wisten op te lossen. Vele kerken bleken zelfs heel creatief op het gebied van de digitale kerkdienst en vergaderingen op afstand. Het is een ontwikkeling die onze manier van communiceren voorgoed zal veranderen.

Toch misten de meesten van ons na verloop van tijd het contact. Het is pijnlijk om allerlei ontmoetingen te vermijden en niet meer te genieten van nabijheid. We accepteerden het gebrek aan vrijheid om een nog groter doel te dienen: overleven. Afzien van ontmoetingen werd gelijk aan: anderen en onszelf niet in gevaar brengen. We leerden zo dat vrijheid niet absoluut was. Wie dat niet accepteerde ging de straat op. Protesteren tegen beperkingen werd een begrijpelijke reactie, maar kreeg soms rauwe kanten. Het protest werd vermengd met de meest wilde theorieën, die anderen beschuldigden of de staat gelijkstelde met dictatuur. Een giftige cocktail van verdenkingen, complotten en verbale gevechten was soms het gevolg.

Toch stelde een van inleiders van onze conferentie de vraag of met het verlies van vrijheid ook een echt verlies van menselijkheid gemoeid was. Hoe konden we het goedpraten dat mensen maandenlang geïsoleerd zaten of in het ergste geval in eenzaamheid stierven? Had de kerk anders of meer betrokken moeten reageren? Met telefoon en via het internet is niet alles te regelen. De vraag naar onze geloofwaardigheid als navolgers van Christus kwam hier op het spel te staan. Vrijheid is dan niet een ruimte die we naar believen benutten, maar een plek waar we ons openen voor waarheid en barmhartigheid. Zelfs als dat riskant is.

Met deze en andere vragen zijn we als internationale groep aan het werk gegaan. Het leverde boeiende discussies op over tal van thema’s en diepzinnige theologische gesprekken. Wie meer wil lezen kan het volledige verslag van de conferentie lezen. Het is aan alle protestantse gemeenten toegestuurd en u vindt het hier in PDF.

Leen Bosgra