Stefan Paas heeft in christelijk Nederland ondertussen de status van een superster. Dat heeft niet alleen te maken met zijn hoogleraarschap theologie aan de universiteiten van Amsterdam (VU) en Utrecht maar allicht in overwegende mate met zijn co-presentatie van de ondertussen zeer goed beluisterde EO podcast ‘de ongelooflijke podcast’. Daarin doen ze tegen de achtergrond van een geseculariseerde maatschappij aan gedocumenteerde grensverkenning over wat religie, geloof en kerk nog zou kunnen betekenen in deze woelige tijden en waarbij ze het hele klankbord van de geseculariseerde atheïst, de twijfelende agnost en de verbetenheid van het je-m’en-foutisme uitgebreid aan bod laten komen.
Schrijven kan Paas ook heel aardig, recent nog in 2023 met zijn ‘vrede op aarde’, waar hij dit jaar een vervolg aan bouwde met zijn ‘de weg van vrede’ dat in april dit jaar uitkwam. Daarin gaat hij terug naar de basis met de vraag: dat christendom, waar is dat nu precies goed voor? Als je christen bent, wat ben je dan, en waarom zou je het willen worden? En dat evangelie, dat ‘goede nieuws’, hoe kan dat helpen bij al die ingewikkelde vragen van deze tijd?
Het christendom, die bonte mengeling van allerlei groepen en mensen, is gericht zijn op de toekomst, het is een verhaal van hoop, belofte en verlangen, maar niet in een vacuüm maar met de grootst mogelijke vorm van realisme. Want deze wereld is verre van perfect, je zou je zelfs kunnen afvragen of het wel Gods schepping is. Hij is dus niet zoals hij bedoeld was volgens het christendom, maar wel dat hij zo kan zijn ‘of’ kan gaan worden. Het christendom nodigt je doorheen de vele verhalen uit om je eigen leven te investeren in het beter maken van deze wereld waarvan we niet eens zeker zijn dat die er ooit zal komen. Om dat te kunnen verantwoorden, om niet je leven te hangen aan de voorbijsnellende kronos tijd maar aan de verticale tijd van je bestaan (je doel en rol in deze wereld), geeft het evangelie, net zoals de wereld, je signalen en tekenen (zoals rivierdalen of wadi’s in de woestijn schrijft Paas). Je mag geen beterschap verwachten maar toch gebeurt het af en toe (zoals regen in de woestijn). Er is dus alle reden om die knipoogjes van de Heilige Geest te omarmen. Die Geest die niet irrationeel is maar wel het rationele overstijgt.
Het verhaal van Jezus is dan ook een blauwdruk voor de hele kosmos, ‘en’ voor ons persoonlijke leven. Het geeft identiteit en structuur, zodat je je niet iedere dag opnieuw hoeft te laten meesleuren in wat de wereld je dan weer toewerpt. Je kan je hele leven oordelen, beoordelen en veroordelen, maar dat zal ophouden, desnoods aan het einde van je leven. Het oordelen in welke vorm dan ook is nooit het laatste stadium, ook niet bij God. Dat laatste zou ook geen recht doen aan de vredestichtende liefde van God waar Jezus ons liet mee kennismaken. Liefde als organisatorische en maatschappij-vormende structuur heet ‘vrede’.
Niet voor niets was Jezus zijn eerste boodschap aan zijn leerlingen na zijn verrijzenis ‘vrede zij met jullie’. Dat was niet zo vanzelfsprekend na al datgene dat er gebeurd was. Het is een vrede die de wereld je niet kan geven, maar jij de wereld wel kan gunnen en in de wereld kan brengen, en dat geruggesteund met de vrede van de Heilige Geest. Mensen van vrede worden lijkt perfect aan te sluiten bij de bedoeling van Gods schepping, als werktuigen in Gods handen. Want een mens van vrede lijkt op Jezus, en heeft lief zonder de typische wereldse wederkerigheid. Het is een liefde waaruit we geboren zijn en die zichzelf weggeeft, en zodoende ruimte maakt zelfs voor alle gruwel die we in deze wereld kennen zonder ten onder te gaan. In een persoonlijke relatie met Jezus mogen we liefde zijn voor de medemens zodat we in die vrede ‘alles in allen’ mogen en kunnen zijn. Een gedachte die wij en in het bijzonder onze beleidsmakers toch eens wat van naderbij zouden moeten bestuderen, zodat we voorbij kunnen aan de typische dagelijkse en ondertussen sleetse boutades van een rechtvaardige (doch gewapende) vrede, een maatschappij als een warm bad, en inclusiviteit binnen de door de ander (of anderen) gestelde norm.
Het boek leest als een trein, is bijzonder goed Bijbels gedocumenteerd, en zijn gevleugelde schrijfstijl en woordkeuze maken het een waar genot waarbij op iedere pagina wel een (nieuw) inzicht valt op te rapen!
Stefan Paas, (2025), De weg van vrede. Een rondleiding door het christelijk geloof, Kokboekencentrum Utrecht
Dr. Luc Nijs is voorzitter van de kerkenraad van de protestantse kerk Turnhout en gastpredikant binnen het netwerk van Belgische protestantse kerken (VPKB)
