Wat heeft het voor zin om een week lang samen te gaan zitten in een ver land om te praten over de situatie van de kerken in Europa? Ik kan me voorstellen, dat die vraag bij veel kerkleden opkomt, als je ze zou vragen naar het belang van interkerkelijke samenwerking op Europees niveau. Tenslotte is het al niet evident om in onze Belgische context samen te werken met andere kerkgenootschappen, die soms als partners, maar soms ook als rivalen optreden.
Als kleine minderheidskerk heeft onze VPKB er intussen alle belang bij om partners te zoeken, niet alleen om haar stem sterker naar voren te brengen in het publieke debat, maar ook om te profiteren van de ervaringen van anderen om zo haar eigen standpunten aan te scherpen, of om zo juist haar eigenheid beter op het spoor te komen in de dialoog met christenen met andere uitgangspunten. De KEK, oecumenisch orgaan van de orthodoxe, anglicaanse en protestantse kerken in Europa, is één van de fora waar zulke uitwisselingen mogelijk zijn.
Als kerken in Europa hebben we heel veel dat ons verbindt. In de eerste plaats natuurlijk onze christelijke inspiratie. En al zal de één meer de nadruk leggen op het innerlijke aspect daarvan, en bovenal pleiten voor een hernieuwde evangelisatie van ons continent, terwijl een ander het accent eerder legt op sociale actie, toch staan we in ons denken dichter bij elkaar dan we vaak menen.
De assemblee vond plaats onder het thema: ‘Jullie zijn mijn getuigen’ (Handelingen 1;8). De subthema’s van de assemblee lijken op het eerste gezicht misschien eerder actie-gericht: gastvrijheid, gerechtigheid en getuigenis. Maar in de vergadering werden ze alle drie duidelijk gelinkt aan het bijbels getuigenis, in de vorm van bijbelstudies rond respectievelijk Genesis 18, I Koningen 21 en Mattheüs 28 – onze alledaagse en zelfs onze politieke keuzes staan nu eenmaal niet los van ons geloof en van de opdracht die we in Gods naam op aarde te vervullen hebben.
Geen wonder dat ook een andere belangrijke vraag expliciet aan de orde werd gesteld in dit forum van Europese kerken: hoe kunnen we vanuit ons geloof ertoe bijdragen dat de Europese politiek (niet die van alleen de Europese Unie, trouwens) niet enkel is gebaseerd op individueel eigenbelang en de diverse nationale belangen, maar een echt hart heeft, gevoed wordt door geloof en inspiratie, en zo zelf ook inspirerend kan werken voor de inwoners van Europa? Als antwoord daarop werd verwezen naar de waarden van de Joods-Christelijke traditie die aan de basis van de Europese samenwerking liggen en die al zo lang in staat zijn geweest op ons continent de vrede te bewaren.
In dat verband is het ook meer dan toevallig, dat de assemblee plaatsvond in Novi Sad, waar eind vorige eeuw de bruggen werden weggebombardeerd in het kader van het Bosnisch-Servische conflict, om nu juist daar symbolisch de verbintenis aan te gaan om in het vervolg vooral de hand uit te steken en bruggen te bouwen tussen onze gemeenschappen.
Voor mij persoonlijk was het een verrijkende ervaring om deze assemblee bij te wonen en zo veel nieuwe broers en zussen in Christus te leren kennen. Het klinkt misschien wat naïef en al te optimistisch, maar ik voelde me het meest thuis in de dagopeningen en -sluitingen en de (anglicaanse) kerkdienst die ik op zondag bijwoonde, waar ik werkelijk vaak de indruk kreeg dat er een gemeenschap groeide doordat we al zingend elkaars woorden in de mond namen en zo veelstemmig samen de lof zongen van ons aller Heer. Misschien moeten we ons er meer in oefenen om samen het heil te vieren, en het discussiëren over de precieze formuleringen naar het tweede plan verschuiven.
Ds. Jelle Brouwer, afgevaardigde VPKB
Van de Assemblee van de Conferentie van Europese Kerken aan de kerken en volkeren van Europa
