Het boek Handelingen uit onze bijbel is een scharnierboek in het Nieuwe Testament. Het zit tussen de vier evangelies en de brieven. Het is uitermate verhalend, best wel lang en er gebeurt veel, erg veel. Te beginnen met de opdracht om het verhaal van het Koninkrijk van Jeruzalem uit te dragen, ja uiteindelijk naar de rest van de wereld. Je kan er hele encyclopedieën over schrijven en dat is dan ook gebeurd, zelfs meer dan 1 keer.
Tom Wright, de Anglicaanse theoloog, staat zelf ook bekend om zijn lijvige werken. Meer nog, het -inmiddels- standaardwerk ‘The Resurrection of the Son of God’ uit 2003 waar hij naam mee maakte is lijvig en academisch en bij momenten taai en werd ondanks het doorslaande succes nog steeds niet vertaald. Maar in zijn meest recente boek (Het geheim van Handelingen) is hij-enigszins weliswaar- minder academisch en exegetisch. Hij wil nadenken over waar het verhalende boek Handelingen over gaat en voor ons wil betekenen, wat het betekent voor de kerk van vandaag.
Enigszins gedreven door de Westerse filosofie van de laatste 2000 jaar krijgen we soms de indruk dat het gaat over het leven na de dood, de verhalen over de leerlingen, of over de eerste kerken en hun relatie met de wereldlijke autoriteiten. Wright ziet daarin een dwaling: hij geeft ons ter overweging mee- in lijn met de schrijftrant van Lucas, de auteur van het boek- dat Handelingen primair gaat over het feit dat God bij ons wilde zijn, naar ons toe is gekomen, om ons betere mensen te maken dan ons potentieel louter op basis van de schepping mogelijk maakt.
Vandaar dat die boodschap de wereld in moet, eerst naar de Judeeërs en dan naar de heidenen. Daarin ligt een boodschap voor zijn kerk anno 2025: lamenteer niet over de terugloop van de kerkelijkheid, en wees niet al te enthousiast over de -vooralsnog relatieve- heropleving van het geloof, met name bij de Generatie Z. Wees niet geobsedeerd door de formaliteiten en de soms neurotische zoektocht naar nieuwe of andere vormen van kerk zijn. Richt je op datgene waarom je bestaat: om de verrezen Christus te verkondigen, dat Christus er is voor alles en iedereen, dat onze werkelijkheid en relatie met Christus dynamisch is en niet gebonden is aan maatschappelijke relevantie, iets wat te veel kerken dezer dagen (hoofdzakelijk) willen zijn.
Zoals Wright dat steeds doet in zijn boeken mengt hij theologische, geschiedkundige en culturele elementen in zijn betoog, en in dit geval legt hij ook de verwevenheden van het boek Handelingen bloot met de andere boeken in de bijbel. Ook argumenteert hij nog eens haarfijn hoe het boek Handelingen aantoont op welke manier de eerste christengemeenschappen nieuwe mensen en culturen omarmden terwijl ze oog hielden voor het behoud van hun Joodse integratie. Maar steeds keert hij terug naar het centrale bindweefsel van de bijbel en het kerk zijn: het verkondigen van de verrezen Christus en de wil om bij zijn mensenkinderen te zijn. En daarbij hoort de relevantie van de tempel, de ultieme plek waar het fysieke van het gebouw moet onderdoen voor de aanwezigheid van Gods volk, wat de nadruk legt op de collectieve dimensie en traditie van onze relatie met God, iets wat we in het hyper-geïndividualiseerde en geatomiseerde Westerse cultuur al te vaak vergeten. En zoals we weten van het verbale en ietwat verdoken geworstel van Paul in hoofdstuk 17 van Handelingen met de Platoonse invloed is er geen ultieme redding te vinden in de menselijke cultuur.
Met (maar) 256 pagina’s is het een compact boek, maar op 10 kilometer hoogte zie je soms meer en andere dingen, en beter geproportioneerd, dan onder een vergrootglas. Dat is ook hier het geval.
Het boek is een neerslag van een set lezingen die Wright gaf in 2022 en beide zijn complementair versterkend. Er is dus altijd wat te ontdekken. Zo kennen we Wright en is hij op zijn best! Oh ja, aangezien ‘vorm’ onderdeel is van ‘de inhoud’ had het de uitgever netjes gestaan het werk (iets) meer eer aan te doen dan een erg simpele paperback met goedkoop recyclagepapier!
Tom Wright, (2025), Het geheim van handelingen, Kokboekencentrum, Utrecht, 256 pp.
Dr. Luc Nijs is voorzitter van de kerkenraad van de protestantse kerk Turnhout en gastpredikant binnen het netwerk van Belgische protestantse kerken (VPKB)
