“Antwerpen is een multiculturele stad; het Korinthe van deze tijd”

Twaalf vragen aan de nieuwe stadspredikant van Antwerpen

Door Kelly Keasberry

Wat maakt de stad Antwerpen uniek? Het zijn niet alleen de haven, de Diamantwijk of het Museum aan de Stroom. Antwerpen is ook de enige Belgische stad met een stadspredikant. In 1989 werd dominee Gerben Hoogterp bevestigd als eerste stadspredikant van Antwerpen. Acht jaar later werd hij opgevolgd door ds. Ina Koeman, en sinds 4 maart is het Petra Schipper die de traditie voortzet. Haar nieuwe missie omschrijft ze als “met één been in de kerk en één been in de samenleving staan”.

We ontmoeten elkaar in lunchroom Exki aan de De Keyserlei. Petra Schipper komt er graag. Het raam biedt uitzicht over het bruisende stadscentrum van Antwerpen. Mensen van alle soorten en maten wandelen af en aan. Het gezicht van de nieuwe stadspredikant  weerspiegelt enthousiasme. Ook haar blog, Aandacht in de stad genaamd, verhaalt over ontmoetingen. In de blogpost Koek schrijft ze bijvoorbeeld over een arme vrouw die haar een zelfgemaakte koek aanbiedt. “Haar leven is ook stuk, net als de oven. Vastgekoekt. Wansmakelijk bitter. Dat is andere koek. Ik proef het mee, zittend in haar kamer, luisterend naar haar verhaal”. Naast dieptepunten schrijft Petra Schipper ook over de kracht van mensen. Allochtonen, autochtonen, armen en rijken: hun verhalen komen los in een omgeving waar ze zich vertrouwd voelen. Daar waar de hoofddoeken af kunnen en de jassen uit. Petra Schipper geeft stemlozen een stem. Maar wat is haar eigen verhaal? Twaalf vragen aan de nieuwe stadspredikant.

1. Hoe zie je je rol als stadspredikant?

Petra Schipper denkt even na en zegt dan: “Met één been in de kerk en één been in de samenleving staan”.

Als stadspredikant is ds. Petra Schipper verbonden aan het Protestants Sociaal Centrum (PSC). Hierover zegt ze: “Het PSC is gesticht door de protestantse kerken vanuit de visie van een beweging die ingaat op noden waar de sociale dienstverlening vaak niet op in kan gaan. In de afgelopen 40 jaar heeft die visie zich steeds verder ontwikkeld en toegespitst op de huidige samenleving, waarin wordt aangestuurd op centralisering. Dat leidde bij het PSC tot een voortgaande zoektocht naar de vraag: wie zijn wij? Zo ontstonden de 9,5 stellingen in het Protestants Sociaal Manifest. We gaan verder. Steeds een stapje verder. Meezoeken, meevechten. Vanuit de P van het Protestants protest.”

2. Kun je een concreet doel noemen waar je op dit moment mee bezig bent?

Huisvesting is volgens Petra Schipper een heet hangijzer. “Het kan toch niet dat sociale huisvesting leegstaat op zo’n grote schaal?”, vraagt ze zich verontwaardigd af. Ze wijt de oorzaak aan overregulering. Voor het verhuren van sociale appartementen gelden strenge wetten. Woningen mogen pas verhuurd worden als ze aan allerlei technische- en veiligheidseisen voldoen. Maar dit leidt volgens de stadspredikant tot een onmogelijke impasse: “Hele complexen staan leeg en zullen worden afgebroken”.

Het PSC zet zich in om die woningen te benutten als tijdelijk onderkomen voor erkende vluchtelingen. “Nadat vluchtelingen hun erkenning hebben verkregen, moeten ze binnen twee maanden de opvang uit. Maar dan hebben ze op de woningmarkt eigenlijk ook een andere achternaam nodig, want vaak stuiten ze daar op discriminatie. Een tijdelijk dak boven hun hoofd, al is het voor zes maanden, geeft hun even iets meer ademruimte en stabiliteit,” aldus Petra Schipper. Momenteel zijn het acht appartementen; de bedoeling is dat dit project ruime uitbreiding vindt. De vluchtelingen die hierin wonen krijgen niet alleen woonruimte, maar ook begeleiding aangeboden om hun weg te vinden in onze samenleving.

3. Hoe ziet de gemiddelde dag van een stadspredikant eruit?

Petra Schipper denkt even na en lacht. “Tja, dat is moeilijk te zeggen… elke dag is anders.” Op dit moment gaat ze nog regelmatig samen met haar voorganger Ina Koeman op pad, die door haar in te werken haar eigen levenswerk als stadspredikant aan het afronden is. “Ik ben nu nog in de fase van een band op te bouwen met de mensen van de diverse deelwerkingen”, vertelt Petra. Daarnaast houdt ze zich ook bezig met sociale media, zoals facebook en haar blog. Hiermee wil ze het werk van de stadspredikant dichter bij de mensen brengen. Haar doel is voornamelijk om te netwerken en bruggen te bouwen, en zo ook andere organisaties en denominaties te kunnen bereiken die eveneens in de stad dienstbaar aanwezig zijn. In mei heeft ze een bezoek als daklozenbuddy aan de abdij van Averbode op de agenda staan, in samenwerking met de katholieke straatpastorale dienst. De protestantse P van protest staat vandaag vooral in het teken van, zoals Petra Schipper het verwoordt:  “concreet aankaarten van maatschappelijk onrecht en opkomen voor de erkenning van de mensen”. Een statement dat ook door bevriende katholieke organisaties hartgrondig kan worden onderschreven. Petra Schipper zegt dankbaar te zijn om daaraan te mogen meewerken: “Het voelt voor mij als nog meer Jezus achterna te gaan. Ik stel me toch altijd voor dat Jezus meer buiten op straat zou zitten dan in de kerk”.

4. Heb je nooit het gevoel dat jouw werk een druppel is op een gloeiende plaat?

Petra Schipper citeert een  uitspraak van de Dalai Lama: “Als je denkt dat je te klein bent om het verschil uit te maken, probeer dan eens een nacht te slapen met een mug op de kamer”. Met de spreekwoordelijke druppel op de gloeiende plaat houdt ze zich niet zo meer bezig. Liever beschouwt ze zichzelf als een luis in de pels. Samen met anderen kun je toch iets teweeg brengen. “Als ik Ina na 21 jaar hoor zeggen: het is de mooiste job van de wereld, dan denk ik: oké! Dat bewonder ik in Ina: de hoop overeind houden, uitgaan van positieve kracht. Het is niet zozeer dat wij het goede in de stad verspreiden, maar het is een wisselwerking. Je krijgt ook zoveel terug van de mensen die op je pad komen”. Bij mensen uit Eritrea kwam ze bijvoorbeeld een grote gastvrijheid tegen: “Dat relativeert ook heel erg.”

5. Wat is je eerste indruk van je functie?

“Ik ben ongelooflijk dankbaar dat ik dit mag doen. Het voelt als zijn waar ik wil zijn.”  Als een roeping? “Ja… dat zal het dan wel zijn. Het grappige is dat ik daarin zelfs bevestiging kreeg vanuit mijn gemeente in Boechout, toen ik mijn vertrek naar Antwerpen aankondigde. Mensen zeiden: ja, dat past echt bij jou.”

6. Hoe was het afscheid van Boechout?

“Het is altijd moeilijk als mensen aan je gehecht zijn geraakt en je trekt verder. Maar ik heb niet getwijfeld, het voelde ook erg goed. Als terugkomen in Antwerpen. Ik ben hier twaalf jaar ziekenhuispastor geweest, en ik ben toen erg van de stad gaan houden. Als ziekenhuispastor kom je bij mensen waar je in de kerk niet bij komt. En dat ben ik kennelijk blijven missen.”

7. Kun je een voorbeeld geven van hoe de Bijbel ook buiten de kerk gestalte krijgt?

Petra Schipper vertelt over de Bijbel Babbel die ze maandelijks leidt, een ontmoetingskring voor mensen in armoede rond de Bijbel. Telkens komen er ongeveer tien mensen samen. “Ook dát is de kerk. Samen om tafel, een Bijbelverhaal met mensen lezen: reageer er maar op, wat herken je eruit? De mensen leggen heel vlot de link naar hun eigen ervaringen. Dan zeggen ze bijvoorbeeld: o, dat herken ik. Zo komt de bijbel tot leven in de mensen van nu. De bijbel is levensecht.”

8. Je bevestigingsdienst is nu drie weken geleden. Hoe denk je eraan terug?

“Het was een prachtig moment. Het mooiste vind ik dat ik steun en vertrouwen krijg van de mensen. Het is niet niets om Ina op te volgen. Ik merk dat ik de ruimte krijg om mijn eigen accenten te leggen.”

9. Wat is je drijfveer als stadspredikant van Antwerpen?

“Ik ben geraakt door Gods barmhartigheid en gerechtigheid. Mijn drijfveer is die te delen met mensen in de stad waar de nood aan warmte en rechtvaardigheid het hoogst is. Hoe ik dat volhoud? Ik word geïnspireerd door wat ik tegenkom. Elke ervaring is een leerervaring.” Een stadspredikant is geen sociaal werker. “Mijn taak en doel is niet om problemen op te lossen, maar wel om verhalen te delen, om mensen met elkaar in verbinding te brengen. En zo met zichzelf en met God.”

 10. Hoe voelt dat, om de enige stadspredikant van België te zijn?

“Helemaal vrijgesteld zijn is uniek. Ik denk en hoop dat er meer stadspredikanten zullen komen en in de steden aanwezig zullen zijn. De Verenigde Protestantse Kerk van België (VPKB) wil toe naar meer niet-klassieke predikanten”.

Een stadspredikant is eigenlijk een vreemd verschijnsel. Ze gaat niet wekelijks voor en heeft geen vaste kerk. Mist ze dat niet? Ds. Petra Schipper lacht. “Niet wekelijks preken is echt afkicken van dat vaste ritme. Wel moet ik in elke Antwerpse VPKB-kerk twee keer per jaar voorgaan. Ook bezoek ik verschillende kerken om contacten te leggen en warm te houden.” Die bredere verbondenheid doet haar goed en biedt ook een zekere vrijheid. Ze herkent dit in de bijbel: “In de hele Bijbel gaat het over het uittrekken uit het vanzelfsprekende; altijd verder. Gods roepstem laat je niet met rust.”

11. Wat is je visie op de multiculturele samenleving?

“Die is mogelijk door elkaar mee te maken. Vaak lijken we losse groepen te blijven, elk in onze eigen bubbel. Maar elkaar meemaken is zo verrijkend. Ik woon op dezelfde verdieping als Ahmed, een imam. Deze man spreekt bijna geen Nederlands, maar verwelkomt ons met grapjes, schouderklopjes en een vaderlijke knuffel. Veel mensen denken bij een moslimman aan iemand die vrouwen geen hand geeft. Je denkt iets te weten, maar mensen corrigeren dat voortdurend. Openheid is: ontdekken dat er achter die ander ook een mens zit zoals ik, en toch weer anders. En dat dat mooi is.”

“Veel mensen hebben het moeilijk met multiculturaliteit. We leven met velen op een kleine oppervlakte, en raken algauw allemaal overprikkeld. Daardoor hebben mensen snel last van elkaar en dat geeft problemen. Antwerpen is een multiculturele stad; het Korinthe van deze tijd. Dat is altijd spannend, maar ook altijd boeiend. En het is fantastisch om te zien dat er inwoners zijn die dat waarderen. Positieve geluiden, daar krijg je kracht van. Het doet goed te zien dat je niet de enige bent die er positief naar wil blijven kijken.”

12. Hoe zie je de toekomst?

“Ik zal heel blij zijn als ik dit jaren mag doen en het PSC verder mag zien ontwikkelen. Ik hoop dat we verschil kunnen blijven maken. Zowel in de stad als in de kerk”.

Bron: PSC Open Huis

Wie is Petra Schipper?

Petra Schipper werd geboren in de Nederlandse stad Alphen a/d Rijn. Drieëndertig jaar geleden trok ze naar België om theologie te gaan studeren aan de Evangelische Theologische Faculteit in Heverlee. Het was de liefde die haar uiteindelijk deed besluiten om in België te blijven. Na haar studie werkte  Schipper als ziekenhuispastor in Antwerpen en vervolgens als dominee in de Protestants-Evangelische kerk van Boechout. Op 4 maart 2018 werd ds. Petra Schipper officieel bevestigd als stadspredikant

De avonturen van Petra Schipper zijn te volgen op haar blog Aandacht in de stad,